Od skromnej Biblioteki WSN po piękną i nowoczesną bibliotekę uniwersytecką

Bibliotekę uczelnianą utworzono w 1969 roku, przejęła ona 50-tysięczny księgozbiór dawnego Studium Nauczycielskiego, gromadzony systematycznie od 1957 roku. W skład tego księgozbioru włączono poprzednio część książek Liceum Bibliotekarskiego i Liceum Pedagogicznego. Stan księgozbioru Biblioteki wynosił 58 514 woluminów, w tym liczne pozycje w językach obcych oraz 175 czasopism (26 w językach obcych). Pierwszym Dyrektorem Biblioteki został dr (następnie docent) Henryk Dubowik.

Początki funkcjonowania biblioteki podobnie jak i całego WSN były trudne, wypożyczalnia mieściła się w jednej z sal w budynku głównym, magazyny w piwnicach budynku przy ul. J. K. Chodkiewicza 30. Była to tymczasowa siedziba, nieprzystosowana do potrzeb i funkcji biblioteki. Wraz z rozwojem uczelni przybywało studentów, bibliotece - czytelników, a księgozbiór stale się powiększał.

Sytuacja lokalowa Biblioteki jak i całej WSP była bardzo trudna, rozwój uczelni nie szedł w parze z rozwojem infrastruktury. Rektor prof. Andrzej de Tchorzewski mówił o sytuacji biblioteki WSP na łamach Gazety Pomorskiej (nr 84 z 10 kwietnia 1991 r.) - Nauczyciel akademicki jest mózgiem uczelni, ten mózg musi być karmiony książką. Do tego potrzebna jest dobrze funkcjonująca biblioteka. Sytuacja naszej uczelni jest niełatwa, nie ze względów merytorycznych, bo pracuje tu dobry zespół ludzi, ale z powodu trudnych warunków. Chcemy, żeby Bydgoszcz była nie tylko ośrodkiem przemysłowym, merytorycznym, lecz także akademickim, a do tego niezbędna jest biblioteka. […] w czytelni przy księgozbiorze podręcznym liczba miejsc znacznie mniejsza od normalnej. Wypożyczalnia zdana jest wyłącznie na sztuczne światło. Ogólne wrażenie: duża ciasnota i spore rozrzucenie poszczególnych pomieszczeń. Zupełnie odmienny wszakże temat, to sytuacja w magazynach: znajdują się w podziemiach, co naraża je na zalewanie wodami gruntowymi. Doc. dr H. Dubowik uważa, iż najlepsze rozwiązanie stanowiłoby zbudowanie nowego obiektu na wzór[…] domu towarowego np. Rywala, w którym zamiast ścian byłyby kolumny nośne. O nowym budynku jednak teraz trudno marzyć, w tej sytuacji najwłaściwsze byłoby zbudowanie pawilonu magazynowego.

Budowa nowej biblioteki stała się coraz bardziej naglącą kwestią, Rektor poruszył ją także 30 września 1991 podczas inauguarcji roku akademickiego: 22 rok pracy uczelni nie będzie łatwy. […] Ważne jest podjęcie decyzji o budowie obiektu bibliotecznego. Do tej pory ksiegozbiory WSP były porozrzucane po różnych oiektach i miejscach często nie przystosowanych do tego celu. W tej chwili uczelnia ma 75% finansów potrzebnych do wybudowania tego obiektu. Pozostałą część uczelnia pragnie pozyskac od organizacji, instytucji i osób prywatnych, które chiałyby pomóc w sfinalizowaniu budowy obiektu.

W lipcu 1992 r. zapadła decyzja o budowie gmachu biblioteki, nowy obiekt był zaprojektowany na 400 tysięcy woluminów. Prace postępowały szybko, na przełomie stycznia i lutego 1993 r. zakończono urządzanie nowego gmachu biblioteki. Jako pierwsza została oddana do użytku czytelnia.

Jednak po kilku latach funkcjonowania biblioteki w tym miejscu okazało się, że i ten budynek jest zbyt mały i nie spełnia wymogów nowoczesnej biblioteki.

Zmniejszająca się powierzchnia (konieczność wydzielenia powierzchni na nowe pracownie) i brak miejsca w budynku doprowadził do rozproszenia zbiorów w bibliotekach filialnych. W samej tylko Bibliotece Głównej znajdowało się ponad 475 tys. woluminów, nie licząc zbiorów niezinwentaryzowanych, a połączone zbiory z filialnymi liczyły ponad 750 tys. wol. Budynek główny, usytuowany na obsuwających się iłach wielkopolskich, o niskiej wytrzymałości stropów, nie dawał możliwości zwiększenia powierzchni magazynowej poprzez wprowadzenie regałów jezdnych. Liczba pracowników w ciągu 15 lat wzrosła niemal dwukrotnie. Brakowało powierzchni na specjalistyczne pracownie, między innymi reprograficzną i audiowizualną oraz pomieszczenia socjalne. Postępujący rozwój komputeryzacji, nie pozwalał na dostosowanie się do bieżących wymogów, w budynku można było urządzić tylko kilka stanowisk z dostępem do Internetu, co było niewystarczające dla potrzeb studentów i użytkowników biblioteki. Biblioteka nie zapewniała też w dostatecznym stopniu tzw. przestrzeni społecznej: możliwości uczenia się w grupie, czy kontaktów pomiędzy pracownikami nauki i studentami. W bardzo ograniczonym zakresie możliwe było świadczenie innych społecznych usług np. kontaktu ze sztuką.

Kolejne lata, rozwój działalności, wypełnianie nowych funkcji przez uczelnianą książnicę wymusił potrzebę następnej zmiany siedziby i przeprowadzkę do nowego obiektu.

1 września 1996 r. na emeryturę przeszedł dr Henryk Dubowik, zastąpiła go mgr Maria Czarnecka-Dąbek, pełniła tę funkcję do 2008, kiedy to na stanowisku dyrektora zastąpiła ją dr Aldona Chlewicka-Mączyńska.

Budowa nowego gmachu
27 kwietnia 2010 podpisano umowę o dofinansowanie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego budowy nowego gmachu biblioteki UKW przy ul. K. Szymanowskiego 3. Inwestycja objęła zarówno budowę, jak i wyposażenie budynku o powierzchni użytkowej 18 tysięcy m2. 15 kwietnia 2011 wmurowano kamień węgielny, a pod koniec 2012 prace budowlane na zewnątrz budynku były już ukończone, pozostały prace wewnątrz obiektu i przeprowadzka. Zaczęła się w czerwcu 2013 r., była to duża operacja logistyczna, pakowanie, oznaczanie i rozpakowywanie zbiorów.

1 października 2013 roku Biblioteka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego rozpoczęła działalność w nowym budynku, sfinansowanym z funduszy unijnych. W efekcie tych prac powstała długa bryła, w większości pokryta okładziną z cegły i płyt granitowych w czterech odcieniach, a częściowo przeszklona. Duże przeszklone powierzchnie, szczególnie w obszarze wolnego dostępu na drugim piętrze miały zapewnić użytkownikom nie tylko możliwość korzystania ze światła dziennego, ale też niezapomnianych wrażeń natury estetycznej. Charakter „świątyni wiedzy” podkreśla łacińska inskrypcja Sapere aude, umieszczona na portalu budowli.

Architekci we współpracy z bibliotekarzami stworzyli funkcjonalne i odpowiednie do pracy naukowej środowisko. Budynek oferuje różnego rodzaju miejsca pracy, stanowiska komputerowe, swobodny dostęp do najczęściej przeszukiwanych materiałów w pomieszczeniach przestrzeni otwartej, pokoje do pracy indywidualnej i grupowej, przestrzenie wystawowe, dobrze wyposażone sale konferencyjne, sale zajęciowe, pomieszczenia przeznaczone do prowadzenia kursów, wygodne pomieszczenia socjalne. Budynek jest również przystosowany dla osób niepełnosprawnych. W nowym budynku można było realizować nowe usługi, tak aby biblioteka stała się po domu i pracy kolejnym miejscem życia społecznego - „the third place”.

Biblioteka UKW jest ogólnouczelnianą jednostką organizacyjną, pełniąca funkcje dydaktyczne, naukowe i usługowe. Pełni też rolę ogólnodostępnej biblioteki naukowej, służącej wszystkim mieszkańcom miasta, regionu i kraju. Obsługuje ok. 19 000 czytelników zarejestrowanych (pracowników i studentów uczelni własnej oraz innych). Jest w pełni skomputeryzowana, a katalogi opracowywane w systemie Horizon, za pośrednictwem strony www, dostępne są dla użytkowników on-line. Witryna biblioteczna zapewnia użytkownikom dostęp do baz danych pełnotekstowych i abstraktowych, jak również nowoczesnych usług, np. zdalnego zamawiania książek. Księgozbiór liczy blisko 800 tys. woluminów. Tematyka zbiorów jest uniwersalna, dostosowana przede wszystkim do kierunków studiów realizowanych na Uniwersytecie i potrzeb naukowych pracowników i studentów. W swych zbiorach Biblioteka posiada cenne kolekcje specjalne, m.in.: inkunabuły, stare druki, zbiory kartograficzne, graficzne oraz rękopiśmienne.

zajrzyj do biblioteki UKW

Tekst przygotowano na podstawie artykułów: H. Dubowik, Biblioteka Główna Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy i dr Aldony Chlewickiej, Biblioteka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w nowym gmachu